طرح توسعه بندر چابهار از سال 86 شروع شد و قرار بود براساس برنامه تا سال 91 به اتمام برسد اما با وجود عملی شدن تعهدهای سازمان دریانوردی در پرداخت 50 درصدی هزینه‌های این طرح، دولت قبل نتوانست تعهد 50 درصدی خود در توسعه این بندر را عملی کند، اما بر اساس گزارش ها دولت یازدهم این ناتوانی جبران شده است.

دولت قبل همه تعهدهای برآورده نشده خود از طرح توسعه بندر چابهار را به دولت یازدهم واگذار کرد تا دولتی‌های تدبیر و امید در مدت سه سال، پیشرفت فیزیکی این طرح را به بیش از 80 درصد برسانند.

به گفته مسئولان سیستان و بلوچستان، دولت دهم مرحله نخست طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار را پس از شش سال با 50 درصد پیشرفت فیزیکی و 250 میلیارد تومان بدهی به دولت یازدهم واگذار کرده است، اما دولت یازدهم در مدت سه سال، پیشرفت فیزیکی طرح را به بیش از 80 درصد رسانده، طرحی با پنج مرحله که مهم‌ترین مرحله آن اسکله‌سازی و لایروبی اسکله‌ها برای آماده‌سازی شرایط پهلوگیری کشتی‌های غول‌پیکر بوده است.

آقایی، مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان دراین‌باره با بیان اینکه مرحله نخست طرح توسعه بندر چابهار 80 درصد پیشرفت فیزیکی دارد،  گفت: خوشبختانه پس از اجرای برجام و برداشتن تحریم های ظالمانه، بنادر کشور با سیل سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری مواجه شده که امیدواریم بتوانیم از این سرمایه گذاریها برای رونق اقتصادی و توسعه ظرفیتهای تجاری به نحو احسن استفاده کنیم.
وی افزود: بندر چابهار به عنوان نقطه بسیار مهم و استراتژیکی کشور است و ان‌شاالله بزودی فاز اول طرح توسعه بندر شهید بهشتی به بهره برداری خواهد رسید.

بر اساس برنامه قرار است با تکمیل کامل طرح  توسعه بندر شهید بهشتی چابهار ظرفیت تخلیه و بارگیری کالا در این بندر به 85 میلیون تن در سال برسد، در عین حال برآوردهای کارشناسان نشان می‌دهد تنها با تکمیل مرحله نخست این طرح و افزایش چند برابری ظرفیت تخلیه و بارگیری کالا، ترافیک جاده‌های سیستان و بلوچستان به چهار برابر ترافیک فعلی برسد.

دولت نیز با اهدافی نظیر جلوگیری از افزایش میزان ترافیک جاده‌های این منطقه، ارزان‌سازی حمل و نقل غیر دریایی و اتصال بندر چابهار به کریدور شمال-جنوب، طرح احداث راه‌آهن چابهار-زاهدان-سرخس را به صورت همزمان در سه استان شرقی کشور شروع کرده است. بنا بر اعلام مسئولان سیستان و بلوچستان، اکنون راه آهن چابهار-زاهدان هشت درصد پیشرفت فیزیکی داشته و بر اساس برنامه باید تا سال 98 به پایان برسد.

علاوه بر این‌ها، برنامه توسعه اقتصاد دریایی جنوب کشور در محور چابهار – خرمشهر با تأکید بر سواحل مکران (حاشیه دریای عمان) از سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در تدوین برنامه ششم توسعه نیز توجه دولت را به این مناطق جدی‌تر کرده است بطوریکه سازمان برنامه‌ریزی کشور بر این اساس توسعه این سواحل را از محورهای اصلی تدوین برنامه ششم توسعه اعلام کرده است.

محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه ریزی بارها و بارها در سخنرانی‌های مختلف به سیاست جدی دولت برای توسعه سواحل مکران در جریان برنامه ششم توسعه اشاره‌ کرده و با بیان اینکه دولت به سواحل مکران به عنوان یک ظرفیت و استعداد ملی نگاه می کند، گفته است: بر اساس برنامه ششم توسعه سواحل مکران در سیستان و بلوچستان جزء اولویت‌های دولت در پنج سال آینده خواهد بود.

در کنار توجه دولت به توسعه بنادر چابهار، مقامات هندی نیز تلاش دارند برای پیشی گرفتن از رقیب اقتصادی و منطقه‌ای‌شان [چین]، با هدف افزایش نفوذ اقتصادی خود به کشورهای آسیای میانه و اروپا، در توسعه بنادر چابهار سرمایه گذاری بکنند اما چین، رقیب منطقه‌ای هند برخلاف این کشور از سال 2002 با اهدافی مشابه هند، سرمایه گذاری چند میلیارد دلاری را در بیخ گوش هند یعنی بندر گوادر پاکستان شروع کرده است.

مزیت های بندر چابهار نسبت به بندر گوادر پاکستان
اما به عقیده بسیاری از کارشناسان بندر چابهار که در فاصله 160 کیلومتری بندر گوادر قرار گرفته‌است مزیت‌های مستقیم و غیرمستقیم زیادی نسبت به این بندر دارد بطوریکه امنیت موجود در مسیر نقل و انتقال کالا از ایران تا آسیای میانه و اروپای شمالی نسبت به مسیر مشابه از پاکستان در سطح بسیار بالاتری قرار دارد، علاوه بر این مقامات هندی می‌گویند با استفاده از کریدور شمال-جنوب (این کریدور از مسیر چابهار در ایران به سمت آسیای میانه، روسیه و شمال اروپا می‌رود) هزینه جابجایی کالاهای هندی در مقایسه با دیگر مسیرها حدود 30 درصد کاهش می‎یابد.

در همین رابطه چند ماه قبل « نیتین گادکاری» وزیر امور کشتی رانی هند در نشست خبری اعلام کرد این کشور حاضر است در صورت دریافت شروطی بهتر از سوی ایران از جمله گاز ارزان‌تر، بیش از 15.2 میلیارد دلار برای پروژه‌های ساخت‌وساز در ایران شامل توسعه بندر چابهار، سرمایه‌گذاری کند. این البته نخستین اعلام آمادگی هند برای سرمایه گذاری در چابهار نیست، بیش از یک دهه است که مقامات هندی از آمادگی این کشور برای سرمایه گذاری در بندر چابهار خبر داده‌اند اما با وجود تبادل یادداشت تفاهم‌ برای سرمایه‌گذاری بین وزیران راه و حمل و نقل  دو کشور در اردیبهشت امسال، هنوز خبری از شروع این سرمایه گذاری نیست.

به عقیده بسیاری از کارشناسان اکنون شبکه حمل و نقل ایران ظرفیت ترانزیت 20  میلیارد دلار کالا را دارد که با اتصال بندر چابهار به کریدور شمال-جنوب از طریق تکمیل زنجیره ریلی چابهار-سرخس و توسعه بنادر چابهار، درآمد حاصل از ترانزیت کالا در کشور به طور چشم‌گیری افزایش خواهد یافت، اتصال بندر چابهار به کریدور شمال-جنوب، ارتباط حمل و نقلی کشورهای هند و آسیای شرقی با کشورهای شمال اروپا و روسیه را با کاهش زمان و صرفه جویی در هزینه همراه می‌کند.

دولت علاوه بر اینکه در حال اجرای برنامه های زیرساختی برای توسعه تجارت و ترانزیت در چابهار است، سیاست های ایجاد اشتغال را نیز در دستور کار خود دارد.

محمدرضا موثقی نیا مدیرعامل شرکت پتروشیمی مکران در این باره گفت: مجتمع پتروشیمی مکران در زمینی به وسعت 1200 هکتار با حجم سرمایه گذاری 12میلیارد دلار در حال ساخت است که بر اساس برآوردها این مجتمع برای 16 هزار نفر به طور مستقیم و 40 هزار نفر به صورت غیر مستقیم شغل ایجاد خواهد کرد.

ایجاد قطب سوم خودروسازی در چابهار از سیاست های کلان دولت است که تاکنون مدیرعامل آن تعیین و مراحل اجرای طرح نیز در دست انجام است، به طوری که بر اساس برنامه شورای عالی مناطق آزاد کشور در آینده‌ای نزدیک بزرگ‌ترین سایت‌های تولید خودرو در آسیا در منطقه آزاد چابهار تاسیس می شود.

به گفته عبدالرحیم کردی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار، با ایجاد این سایت در زمینی به مساحت 400 هزار هکتار، 20 هزار شغل در چابهار ایجاد خواهد شد. 

 منبع: ایسنا