در ماه ژوئن سال 2017 برای نخستین‌بار دو دولت هند و افغانستان تصمیم گرفتند به‌منظور افزایش صادرات تولیدات افغانستان به هند، مسیر هوایی افغانستان- هندوستان را افتتاح کنند و نخستین پرواز هواپیمای افغانستان که حامل 60 تن نبات طبی بود به هند پرواز کرد.

افغانستان و هند سال‌ها تلاش کردند راهی را برای تجارت با همدیگر باز کنند، اما مقام‌ها شکایت می‌کنند که حکومت پاکستان در مسیر اصلی تجارت بین دو کشور همواره موانعی ایجاد کرده است و نگذاشته دو کشور به مقدار کافی که می‌خواهند با هم تجارت کنند. افغانستان حالا تصمیم گرفته است تجارت با هند را از طریق هوا آغاز کند و اموال تجاری خود را از طریق پرواز هواپیماها به هند برساند.

صادرات میوه افغانستان به هند
افغانستان و هند برای انتقال میوه‌های تازه و خشک دو مسیر هوایی ایجاد کرده‌اند. نخستین پرواز کارگو حدود دوماه پیش از کابل به دهلی‌نو انجام شد و یک خط دیگر هم از قندهار به شهر امرتسر هند ایجاد شده ‌است. دومین محموله حاوی 80تن انگور افغانستان بود که هفته گذشته از طریق هوا به هند رسیده و آن‌طور که مقامات افغان می‌گویند با استقبال گرم هندی‌ها مواجه شده ‌است. مقام‌های دولتی افغانستان بر این باورند پاکستان با حمایت از شورشگری در افغانستان تلاش می‌کند این کشور را ناامن کند و مانع پیشرفت اقتصادی آن شود. مقامات بازرگانی این کشور بر افزایش صادرات افغانستان نیز تاکید دارند و معتقدند: «هدف مقامات این است که افغانستان یک مملکت صادر‌کننده شود. تا زمانی‌که ما صادر‌کننده نشویم، فقر و بی‌ثباتی رفع نمی‌شود.»
آن‌ها باور دارند حداقل 1،3میلیارد جمعیت هند منتظر اموال صادراتی از افغانستان هستند. براساس آمار مسئولان حکومت افغانستان، تاجران افغان برای انتقال اموال‌شان به هند در برابر هر تن 20سنت کرایه می‌پردازند، درحالی‌که قیمت انتقال اموال از طریق حمل‌و‌نقل زمینی به 60 سنت در هر تن می‌رسید.
صدیق‌الله مجددی، مسئول پروژه مسیر هوایی افغانستان- هندوستان، تاکید می‌کند افغان‌ها با استفاده از راه‌های مختلف تلاش کرده‌اند تجارت‌شان را رونق دهند: «ما این پیام را می‌رسانیم که هیچ‌گونه مانعی سد راه تجارت دو کشور نیست. این یکی از اهداف استراتژیک افغانستان است که تجارت خود را توسعه دهد و از نظر اقتصادی روی پاهای خود بایستد.»

کـنـدی تجـارت با پاکـسـتان
افغانستان در حالی تجارت هوایی با هند را آغاز کرده که بازارهای افغانستان مکان‌های اصلی تجارت پاکستان است. تا دو سال پیش افغانستان و پاکستان بیشترین تجارت را داشتند. بازارهای افغانستان زمینه خوبی برای فروش محصولات پاکستان بود و پاکستان سالانه مقدار زیادی کالا از راه افغانستان به آسیای میانه صادر می‌کرد.
پس از افزایش تنش‌های سیاسی بین دو کشور، افغانستان تلاش کرد وابستگی تجاری خود با پاکستان را کاهش دهد. در حال حاضر، واردات افغانستان از پاکستان کاهش یافته و تجار پاکستانی اجازه تردد در خاک افغانستان را ندارند. مواد اولیه خوراکی مانند آرد، برنج و روغن که در گذشته از پاکستان وارد می‌شد حالا از کشورهای آسیای میانه وارد می‌شوند.

تاکید بر افزایش معاملات تجاری
تاجران افغان می‌گویند حالا تجارت افغانستان با کشورهای چین، ازبکستان، قزاقستان، ترکمنستان و ایران رونق یافته و جای تجارت با پاکستان را گرفته است. بخشی از اموال تجاری افغانستان که پیش از این از بندر کراچی وارد می‌شد، در حال حاضر از طریق بندر چابهار ایران و دیگر بندرها در شمال این کشور وارد می‌شود. اکنون افغانستان و هند سالانه حدود 500میلیون دلار تجارت دارند. افغانستان تصمیم دارد پس از این هفته یک پرواز صادراتی را به هند تنظیم کند. افغانستان و هند در حالی مسیر هوایی را افتتاح کردند که فصل تجارت میوه تازه در افغانستان فرا‌رسیده ‌است. دهقانان افغان بارها در این فصل سال ضرر اقتصادی می‌دیدند؛ زیرا پاکستان یا دروازه‌های خود روی میوه تازه افغانستان را مسدود می‌کرد یا هم مالیات بر میوه تازه را به حدی بالا می‌برد که تاجران افغان توان صادرکردن آن به پاکستان را نداشتند.

افزایش تجارت بین افغانستان و قزاقستان
افغانستان تلاش می‌کند تجارتش را با قزاقستان گسترش دهد. پس از بدترشدن روابط تجاری افغانستان و پاکستان، تاجران افغان در دو سال اخیر تلاش کرده‌اند راه‌های جایگزینی را برای واردات اموال تجاری پیدا کنند. ارزش تجارت بین افغانستان و پاکستان سالانه به 400 میلیون دلار می‌رسد و قزاقستان بیش از 40میلیون دلار تاکنون در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده ‌است، درحالی‌که تا دو سال پیش افغانستان به آرد و گندم پاکستان وابسته بود، اما حالا بازارهای افغانستان مملو از آرد قزاقستانی است. به‌دنبال کاهش تجارت افغانستان با پاکستان، بندرهای حیرتان و آقینه در شمال افغانستان از رونق بیشتری برخوردار شده و تاجران افغان اموال بیشتری را از این دو بندر وارد بازارهای افغانستان می‌کنند.

حلقه اقتصادی
موقعیت جغرافیایی قزاقستان سبب شده است این کشور به‌عنوان حلقه اقتصادی مؤثر بین چین، روسیه و کشورهای آسیای میانه به‌ویژه افغانستان به حساب آید. افغانستان اموال تجاری چین و روسیه را از طریق قزاقستان به بندرهای حیرتان و آقینه وارد می‌کند. از سوی دیگر، افغانستان قصد دارد از این مسیر ابتدا به آسیای میانه و سپس ترکیه و اروپا وصل شود. بخشی از این راه از قزاقستان می‌گذرد و حکومت افغانستان برای گسترش تجارت با این کشور تلاش می‌کند. اتاق تجارت تاکید کرد قزاقستان نقش مهمی در تسهیل ترانزیت دارد.
بر اساس آمار اتاق تجارت و صنایع، افغانستان سالانه بیش از دومیلیون تن آرد و گندم از کشورهای آسیای میانه وارد می‌کند و بیشتر آن از قزاقستان وارد می‌شود. گاز و روغن نیز از این کشور به افغانستان وارد می‌شود. اتاق تجارت افغانستان از تاجران افغان و قزاقستانی خواست فرصت‌های تجارت و سرمایه‌گذاری را در هردو کشور جست‌وجو کنند.
افغانستان تصمیم دارد پس از این گندم را از قزاقستان وارد و آن را در داخل این کشور به آرد تبدیل کند. از سوی دیگر، تاجران قزاقستانی به میوه تازه و خشک و همچنین سنگ مرمر افغانستان علاقه‌مند‌ هستند. با آن‌که افغانستان تلاش می‌کند از موقعیت جغرافیایی خود برای هموارکردن تجارت بین آسیای میانه و آسیای جنوبی استفاده کند، اما ناامنی و جنگ سبب شده از این فرصت‌ها استفاده نشود. هند اموال تجاری‌اش را به‌دلیل تنش‌های سیاسی در منطقه از طریق ایران وارد افغانستان و آسیای میانه می‌کند، درحالی‌که پاکستان نزدیک‌ترین راه است.

منبع: روزنامه آسمان آبی