موقعیت استراتژیک بندر چابهار و سرعت توسعه بنادر کشورهای همسایه اهمیت تکمیل و بهره‌برداری پروژه بندر چابهار را بیش از پیش کرده به همین منظور دولت برای جذب سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بندر چابهار تسهیلات ویژه‌ای هم چون معافیت 20 ساله گمرکی درنظر گرفته که در مواردی نیز قابلیت تمدید دارد.
همچنین تسهیلاتی برای سرمایه‌گذاری خارجی درنظر گرفته شده که می‌توان به آسانی در صدور مجوز ورود و اقامت سرمایه‌گذاران خارجی بدون نیاز به روادید، آزادی انتقال ارز به خارج از کشور بدون هیچ محدودیت، آزادی کامل ورود و خروج اصل سرمایه و سود حاصل از فعالیت‌های اقتصادی و حمایت و ضمانت سرمایه‌های خارجی اشاره کرد.
چابهار یکی از 14 نقطه استراتژیک دنیا در بحث حمل‌ونقل و ترانزیت به شمار می‌رود که پل ارتباطی کشورهای مشترک‌المنافع و آسیای میانه با کشورهای حاشیه اقیانوس هند و افریقا با جمعیت 800 میلیون نفر است به همین دلیل بزرگترین پروژه اجرایی کشور در دولت یازدهم در این بخش عملیاتی شده است. با توجه به توسعه سریع بنادر همسایه و سرمایه‌گذاری 45 میلیارد دلاری چین در گوادر پاکستان و 25میلیاردی دلاری در بندر صحار عمان، در صورتی که زیرساخت‌های پسکرانه‌ای چابهار هرچه سریع‌تر تکمیل نشود کشور خساراتی را متحمل می‌شود که جبران آن چندین دهه زمان می‌برد.
فاز نخست بندر چابهار آماده بهره برداری
فاز نخست پروژه بندر چابهار از سال 86 فرآیند عملیاتی آن آغاز شد اما تا سال 92 فقط 30 درصد این پروژه پیشرفت داشت. با روی کار آمدن دولت یازدهم فرآیند اجرایی این پروژه سرعت یافت و تکمیل آن به عنوان بزرگترین پروژه اجرایی دولت در دستور کار قرار گرفت به نحوی که در طول این 4 سال در پروژه احداث بندر چابهار 65 درصد حاصل شد و اکنون این پروژه آماده بهره‌برداری است. در شرایطی که کشورهای آسیای میانه سالانه 160 میلیارد دلار مبادلات با کشورهای شرق آسیا و افریقای جنوبی دارند که شامل 14 تا 15 میلیون تن حجم بار است، ظرفیت ترانزیت 50میلیون تنی سالانه این بندر می‌تواند مزیت بسیار بالایی برای ایران ایجاد کند اما بهره‌برداری صد درصدی از مزیت‌های این بندر مستلزم اجرا و تکمیل راه‌آهن چابهار- زاهدان و سرخس، خط لوله گاز ایرانشهر- چابهار، پتروشیمی توسعه نگین مکران، ایجاد صنایع فولاد و ساخت فرودگاه بین‌المللی چابهار است. همچنین توسعه بنادر کشورهای همسایه از جمله عمان (بندر صحار) و پاکستان (گوادر) می‌تواند نقش مهمی برای جذب کالا، توسعه تجارت و ترانزیت برای چابهار داشته باشد.
ثبت 63 شرکت سرمایه‌گذاری خارجی
با توجه به محدودیت منابع بودجه و مشکلات سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای تکمیل پروژه‌های زیرساختی بندر چابهار نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد که تسهیلات ارائه شده به سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی در راستای تکمیل هر چه سریع‌تر پروژه‌های زیرساختی است. به گفته عبدالرحیم کردی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار، پس از تصویب برجام و برداشتن تحریم‌ها 63 شرکت سرمایه‌گذاری خارجی در محدوده منطقه آزاد چابهار به ثبت رسیده است. برای آسان‌سازی امر سرمایه‌گذاری و همکاری مشترک نیز سرمایه‌گذاران داخلی هیچ محدودیتی در میزان مشارکت با سرمایه‌گذاران خارجی برای ثبت و راه‌اندازی شرکت در منطقه آزاد ندارند و سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی امکان داشتن صد درصد سهام شرکت‌های ثبت شده خود در منطقه آزاد چابهار را دارند.
فاینانس 150 میلیون دلاری هند
با سرازیر شدن سیل فاینانس‌ها از سوی کشورهای مختلف بخشی از فاینانس‌ها نیز به پروژه بند چابهار اختصاص پیدا کرده است. در همین راستا هند برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی بندر چابهار پیشقدم شده و با ارائه فاینانس 150 میلیون دلاری در پروژه‌های زیرساختی این بندر سرمایه‌گذاری کرده است که 85 میلیون دلار آن به طور مستقیم مربوط به فاز نخست بندر چابهار است. به تازگی چین و ژاپن نیز از تمایل برای ورود به پروژه‌های زیرساختی و توسعه خطوط ریلی این منطقه خبرداده‌اند.
اشتغالزایی با سرمایه‌گذاری در نقاط مرزی
صدیف بدری، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «گسترش صنعت» درباره موانع پیش روی بخش خصوصی برای ورود به پروژه‌های زیرساختی چابهار گفت: هر نوع سرمایه‌گذاری در نقاط مرزی کشور زمینه اشتغال را در کشور فراهم می‌کند، بندر چابهار یکی از بنادر اصلی و قوی کشور است که نقش استراتژیکی در بهبود اوضاع اقتصادی کشور دارد.
وی با بیان اینکه عملکرد این بندر تا به امروز خوب بوده است، اظهارکرد: برای تسریع در تکمیل این پروژه‌ها باید توافق‌های مناسبی شکل بگیرد تا بتوان از ظرفیت‌های آنها استفاده کرد. این در حالی است که پروژه اجرایی این بندر با پیش‌بینی‌های انجام شده هماهنگ نبوده و این امکان وجود دارد که شاید در بخش عملیات اجرایی مشکلی پیش آمده است.
نبود شرکت خصوصی توانمند دریایی در داخل
سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه موانعی در بخش خصوصی وجود دارد، گفت: در دهه‌های گذشته توانمندسازی مناسبی در بخش خصوصی نشده و باید با حمایت از بخش خصوصی زمینه ورود به این پروژه را فراهم کنیم. در کنار این موضوع بحث تجهیزات و فناوری نیز مطرح است بنادر کشور به تجهیزات نیاز دارند بنابراین برای حمایت از بخش خصوصی می‌توان معافیت‌های مالیاتی نیز علاوه‌بر معافیت‌های گمرکی درنظر گرفت. بدری با بیان اینکه تسهیلات کم‌بهره نیاز اصلی بخش خصوصی است، افزود: حوزه بنادر یک حوزه تخصصی است و فعالان اقتصادی زیادی ندارد بنابراین یکی از نیازهایی که در این زمینه وجود دارد ایجاد شرکت‌های توانمند داخلی است. متاسفانه درحال‌حاضر در بحث بنادر شرکت‌های خصوصی توانمند نداریم.
سرعت پیشرفت ایران کند است
حسین افضلی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با «گسترش صنعت» با اشاره به شیوه‌های جذب سرمایه‌گذاران خارجی در پروژه‌های زیرساختی بندر چابهار گفت: با توجه به وسعت مرز آبی ایران اقدامات زیرساختی که در حوزه بندر انجام شده نسبت به آنچه باید از نظر وسعت و تعداد بنادر و همچنین فناوری و تجهیزات بنادر پیشرفت کرده باشیم فاصله زیادی وجود دارد.
وی با بیان اینکه در کشورهای اطراف خلیج‌فارس، حرکت‌های جهشی در توسعه بنادر شده است، افزود: یکی از مشکلات در زمینه برنامه‌ریزی توسعه است. درحال‌حاضر عمان با استفاده از سرمایه‌گذاران خارجی حرکت وسیعی را در منطقه آغاز کرده است. ایران نیز با استفاده از سرمایه‌گذاران خارجی می‌تواند موفق‌تر از عمان عمل کند.
استفاده از تجربه‌های دیگران در جذب منابع خارجی
افضلی با اشاره به اینکه متاسفانه سرعت حرکت ما در مقایسه با آنها ناچیز است، گفت: برای جذب سرمایه باید از تجربه کشورهای دیگر در ایجاد انگیزه و تعیین مشوق‌های لازم استفاده کرد. بررسی این موارد به مطالعات پیچیده‌ای نیاز ندارد. در بخش‌های مربوط به امور بندرداری اگر مورد به مورد بررسی شود و حوزه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری مشخص شود، می‌توانیم سرمایه خارجی جذب کنیم.عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی افزود: بخش بندر در بیشتر کشورها برای سرمایه‌گذاران از جذابیت بالایی برخوردار است، در ایران نیز سرمایه کم وجود ندارد اما اگر افزایش سود سرمایه به سمت بندر افزایش پیدا کند برای سرمایه‌گذاران داخلی نیز جذاب خواهد بود. یکی از شیوه‌ها کاهش بهره‌های بانکی است. اگر دولت در مشوق‌دهی‌ها از حد حرف بیرون برود و وارد عرصه عمل شود، به طور قطع می‌توان جذب منابع خارجی و داخلی در این بخش داشت. بنا بر این گزارش، با توجه به آماده بهره‌برداری بودن فاز نخست بندر شهید بهشتی چابهار و ضرورت استفاده حداکثری از این ظرفیت بزرگ باید تکمیل پروژه‌های زیرساختی این منطقه تسریع شود تا ایران بتواند سهم خود را از مهم‌ترین منطقه استراتژیک حمل‌ونقل خلیج‌فارس به‌دست آورد. ایجاد مشوق‌های سرمایه‌گذاری و افزایش سود سرمایه در بخش بنادر کشور می‌تواند این حوزه تخصصی را برای سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی جذاب کند.
سیدمحمدحسن سیدزاده
منبع: روزنامه گسترش صنعت
موقعیت استراتژیک بندر چابهار و سرعت توسعه بنادر کشورهای همسایه اهمیت تکمیل و بهره‌برداری پروژه بندر چابهار را بیش از پیش کرده به همین منظور دولت برای جذب سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بندر چابهار تسهیلات ویژه‌ای هم چون معافیت 20 ساله گمرکی درنظر گرفته که در مواردی نیز قابلیت تمدید دارد.
همچنین تسهیلاتی برای سرمایه‌گذاری خارجی درنظر گرفته شده که می‌توان به آسانی در صدور مجوز ورود و اقامت سرمایه‌گذاران خارجی بدون نیاز به روادید، آزادی انتقال ارز به خارج از کشور بدون هیچ محدودیت، آزادی کامل ورود و خروج اصل سرمایه و سود حاصل از فعالیت‌های اقتصادی و حمایت و ضمانت سرمایه‌های خارجی اشاره کرد.
چابهار یکی از 14 نقطه استراتژیک دنیا در بحث حمل‌ونقل و ترانزیت به شمار می‌رود که پل ارتباطی کشورهای مشترک‌المنافع و آسیای میانه با کشورهای حاشیه اقیانوس هند و افریقا با جمعیت 800 میلیون نفر است به همین دلیل بزرگترین پروژه اجرایی کشور در دولت یازدهم در این بخش عملیاتی شده است. با توجه به توسعه سریع بنادر همسایه و سرمایه‌گذاری 45 میلیارد دلاری چین در گوادر پاکستان و 25میلیاردی دلاری در بندر صحار عمان، در صورتی که زیرساخت‌های پسکرانه‌ای چابهار هرچه سریع‌تر تکمیل نشود کشور خساراتی را متحمل می‌شود که جبران آن چندین دهه زمان می‌برد.
فاز نخست بندر چابهار آماده بهره برداری
فاز نخست پروژه بندر چابهار از سال 86 فرآیند عملیاتی آن آغاز شد اما تا سال 92 فقط 30 درصد این پروژه پیشرفت داشت. با روی کار آمدن دولت یازدهم فرآیند اجرایی این پروژه سرعت یافت و تکمیل آن به عنوان بزرگترین پروژه اجرایی دولت در دستور کار قرار گرفت به نحوی که در طول این 4 سال در پروژه احداث بندر چابهار 65 درصد حاصل شد و اکنون این پروژه آماده بهره‌برداری است. در شرایطی که کشورهای آسیای میانه سالانه 160 میلیارد دلار مبادلات با کشورهای شرق آسیا و افریقای جنوبی دارند که شامل 14 تا 15 میلیون تن حجم بار است، ظرفیت ترانزیت 50میلیون تنی سالانه این بندر می‌تواند مزیت بسیار بالایی برای ایران ایجاد کند اما بهره‌برداری صد درصدی از مزیت‌های این بندر مستلزم اجرا و تکمیل راه‌آهن چابهار- زاهدان و سرخس، خط لوله گاز ایرانشهر- چابهار، پتروشیمی توسعه نگین مکران، ایجاد صنایع فولاد و ساخت فرودگاه بین‌المللی چابهار است. همچنین توسعه بنادر کشورهای همسایه از جمله عمان (بندر صحار) و پاکستان (گوادر) می‌تواند نقش مهمی برای جذب کالا، توسعه تجارت و ترانزیت برای چابهار داشته باشد.
ثبت 63 شرکت سرمایه‌گذاری خارجی
با توجه به محدودیت منابع بودجه و مشکلات سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای تکمیل پروژه‌های زیرساختی بندر چابهار نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد که تسهیلات ارائه شده به سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی در راستای تکمیل هر چه سریع‌تر پروژه‌های زیرساختی است. به گفته عبدالرحیم کردی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار، پس از تصویب برجام و برداشتن تحریم‌ها 63 شرکت سرمایه‌گذاری خارجی در محدوده منطقه آزاد چابهار به ثبت رسیده است. برای آسان‌سازی امر سرمایه‌گذاری و همکاری مشترک نیز سرمایه‌گذاران داخلی هیچ محدودیتی در میزان مشارکت با سرمایه‌گذاران خارجی برای ثبت و راه‌اندازی شرکت در منطقه آزاد ندارند و سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی امکان داشتن صد درصد سهام شرکت‌های ثبت شده خود در منطقه آزاد چابهار را دارند.
فاینانس 150 میلیون دلاری هند
با سرازیر شدن سیل فاینانس‌ها از سوی کشورهای مختلف بخشی از فاینانس‌ها نیز به پروژه بند چابهار اختصاص پیدا کرده است. در همین راستا هند برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی بندر چابهار پیشقدم شده و با ارائه فاینانس 150 میلیون دلاری در پروژه‌های زیرساختی این بندر سرمایه‌گذاری کرده است که 85 میلیون دلار آن به طور مستقیم مربوط به فاز نخست بندر چابهار است. به تازگی چین و ژاپن نیز از تمایل برای ورود به پروژه‌های زیرساختی و توسعه خطوط ریلی این منطقه خبرداده‌اند.
اشتغالزایی با سرمایه‌گذاری در نقاط مرزی
صدیف بدری، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «گسترش صنعت» درباره موانع پیش روی بخش خصوصی برای ورود به پروژه‌های زیرساختی چابهار گفت: هر نوع سرمایه‌گذاری در نقاط مرزی کشور زمینه اشتغال را در کشور فراهم می‌کند، بندر چابهار یکی از بنادر اصلی و قوی کشور است که نقش استراتژیکی در بهبود اوضاع اقتصادی کشور دارد.
وی با بیان اینکه عملکرد این بندر تا به امروز خوب بوده است، اظهارکرد: برای تسریع در تکمیل این پروژه‌ها باید توافق‌های مناسبی شکل بگیرد تا بتوان از ظرفیت‌های آنها استفاده کرد. این در حالی است که پروژه اجرایی این بندر با پیش‌بینی‌های انجام شده هماهنگ نبوده و این امکان وجود دارد که شاید در بخش عملیات اجرایی مشکلی پیش آمده است.
نبود شرکت خصوصی توانمند دریایی در داخل
سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه موانعی در بخش خصوصی وجود دارد، گفت: در دهه‌های گذشته توانمندسازی مناسبی در بخش خصوصی نشده و باید با حمایت از بخش خصوصی زمینه ورود به این پروژه را فراهم کنیم. در کنار این موضوع بحث تجهیزات و فناوری نیز مطرح است بنادر کشور به تجهیزات نیاز دارند بنابراین برای حمایت از بخش خصوصی می‌توان معافیت‌های مالیاتی نیز علاوه‌بر معافیت‌های گمرکی درنظر گرفت. بدری با بیان اینکه تسهیلات کم‌بهره نیاز اصلی بخش خصوصی است، افزود: حوزه بنادر یک حوزه تخصصی است و فعالان اقتصادی زیادی ندارد بنابراین یکی از نیازهایی که در این زمینه وجود دارد ایجاد شرکت‌های توانمند داخلی است. متاسفانه درحال‌حاضر در بحث بنادر شرکت‌های خصوصی توانمند نداریم.
سرعت پیشرفت ایران کند است
حسین افضلی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با «گسترش صنعت» با اشاره به شیوه‌های جذب سرمایه‌گذاران خارجی در پروژه‌های زیرساختی بندر چابهار گفت: با توجه به وسعت مرز آبی ایران اقدامات زیرساختی که در حوزه بندر انجام شده نسبت به آنچه باید از نظر وسعت و تعداد بنادر و همچنین فناوری و تجهیزات بنادر پیشرفت کرده باشیم فاصله زیادی وجود دارد.
وی با بیان اینکه در کشورهای اطراف خلیج‌فارس، حرکت‌های جهشی در توسعه بنادر شده است، افزود: یکی از مشکلات در زمینه برنامه‌ریزی توسعه است. درحال‌حاضر عمان با استفاده از سرمایه‌گذاران خارجی حرکت وسیعی را در منطقه آغاز کرده است. ایران نیز با استفاده از سرمایه‌گذاران خارجی می‌تواند موفق‌تر از عمان عمل کند.
استفاده از تجربه‌های دیگران در جذب منابع خارجی
افضلی با اشاره به اینکه متاسفانه سرعت حرکت ما در مقایسه با آنها ناچیز است، گفت: برای جذب سرمایه باید از تجربه کشورهای دیگر در ایجاد انگیزه و تعیین مشوق‌های لازم استفاده کرد. بررسی این موارد به مطالعات پیچیده‌ای نیاز ندارد. در بخش‌های مربوط به امور بندرداری اگر مورد به مورد بررسی شود و حوزه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری مشخص شود، می‌توانیم سرمایه خارجی جذب کنیم.عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی افزود: بخش بندر در بیشتر کشورها برای سرمایه‌گذاران از جذابیت بالایی برخوردار است، در ایران نیز سرمایه کم وجود ندارد اما اگر افزایش سود سرمایه به سمت بندر افزایش پیدا کند برای سرمایه‌گذاران داخلی نیز جذاب خواهد بود. یکی از شیوه‌ها کاهش بهره‌های بانکی است. اگر دولت در مشوق‌دهی‌ها از حد حرف بیرون برود و وارد عرصه عمل شود، به طور قطع می‌توان جذب منابع خارجی و داخلی در این بخش داشت. بنا بر این گزارش، با توجه به آماده بهره‌برداری بودن فاز نخست بندر شهید بهشتی چابهار و ضرورت استفاده حداکثری از این ظرفیت بزرگ باید تکمیل پروژه‌های زیرساختی این منطقه تسریع شود تا ایران بتواند سهم خود را از مهم‌ترین منطقه استراتژیک حمل‌ونقل خلیج‌فارس به‌دست آورد. ایجاد مشوق‌های سرمایه‌گذاری و افزایش سود سرمایه در بخش بنادر کشور می‌تواند این حوزه تخصصی را برای سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی جذاب کند.
سیدمحمدحسن سیدزاده
منبع: روزنامه گسترش صنعت